Ny Foibe momba ny Teny an’ny Akademia malagasy
Ny niorenany
Ho fampiharanany Didim-pitondrana laharana 93.302 tamin’ny 27 Mey 1993 izay nanavao ny firafitry ny Akademia malagasy,dia ny Didy fanapahana laharana 001/93 tamin’ny 28 Mey 1993, noraisin’ny Filohan’ny Akademia malagasy, Dr Césame Rabenoro no nanorina ny Foibe momba ny Teny.
Napetraka taminy ny andraikitra handrindrany ny asam-pikarohana sy ny
Asa fanandratana ny Teny ary ny fiantsorohana ihany koa ny andraikitra ana Ofisim-pirenena momba ny Teny
Ny teny faneva novoizina tamin’izany dia : « Ny teny no fitaovana voalohany ho fampandrosoana », « Andrianiko ny teniko, ny an’ny hafa koa feheziko ».
Ny lalana nizorany tany am-piandohana
1993 : Ny nidiran’ny Foibe momba ny Teny ho isan’ny mpikambana tao amin’ny RINT (Réseau International de néologie et de Terminologie) sy RIOFIL (Réseau International des Observatoires Francophones des Industries de la Langue) izay nivondrona ho RIFAL (Réseau International Francophone d’Aménagement Linguistique dia nahafahany nahazo ireo tahirinkevitra mirakitra voka-pikarohana momba ny terminôlôjia mbamin’ny haitao vaovao tamin’izany izay ampiharina eo amin’ny sehatry ny fandinihana ny Teny avy amina firenena maro samihafa.
1993 – 1995 : Nirotsaka tamin’ny fanofanana olona vitsivitsy nandalina ny Teny Malagasy teny amin’ny fampianarana ambony sy infôrmatisianina iray momba ny fikirana ny Teny amin’ny alàlan’ny fampiasana fitaovana infôrmatika ny Foibe mba hirosoana amin’izay fampiroboroboana ny Teny malagasy.
Izany fanofanana izany dia naompana indrindra tamin’ny :
- fikirana ny Teny amin’ny alàlan’ny fitaovana infôrmatika
- ny fampiasana ny HTML eo amin’nyfampiasana akoran-kevitra
- fananganana habaka sy banky angona amina fiteny maro azo kiraina amin’ny internety
Nampombana fampitaovana ny Foibetamin’izany, toy ny solosaina matanjaka araka izay nilainy ary fampiasana lôzisialy mifanandrify amin’izany lahasa izany :
Toolbox, Sf Converter, Sil encore Font Système sy ny marohafa.
1996 :Nosokafana ny banky angona ary nampiasaina iatrehina ny hetahetan’ny fiarahamonina araka izay azo atao.
1998 : Natsangana ny komity momba ny asa
- fampiorenam-paka ny fomba fanoratra ny Teny malagasy,
- fanagasiana ny Teny vahiny ka ny vokatra azo tamin’izany dia nanaovana velakevitra teny amin’ny Akademia Malagasy teny Tsimbazaza
- fanatonana ireo mpiandraikitra amin’ny sehatra anaovana fandinihana.
2000 :Ho fampitaovana ny Teny Malagasy dia nanomboka namoaka ny Andiana Voambolana malagasy – frantsay / Vocabulaire français malgache
2001 :Fanokafana ny habaka http://www.teny.org ahazoany mifandray amin’ny mpanjifa sy amina fikambanana mandray anjara amin’ny fikajiana sy fampiroboroboana ny Teny malagasy.
2002 -2008:Ho tsangambaton’ny fankalazana ny Faha-100 taonan’ny Akademia Malagasy, dia niroso tamin’ny fanefena Rakibolana Rakipahalalana an’ny Akademia Malagasy ny Foibe momba ny Teny,sady ho fandraisana anjara amin’ny fanandratana ny lovantsaina malagasy.
Ny antakelaka voalohany amin’io Rakibolana Rakipahalalana io dia ahitana teny iditra miisa 35 000, ny 10 000 amin’izany dia zana-teny iditra ary voarafitra ho boky tamin’ny 2005, vita printy ny faran’ny taona 2008.
Ny boky faharoa izay efa natomboka tamin’ny 6 Novambra 2008 ny famolavolana azy dia miompana amin’ny anaran-tsamirery (olona, vondron’olona,vohitra na toera-manan-tantara…).
Nijoro ny komity manokana ahitana solotenan’ny Sokajy rehetra ao amin’ny Akademia Malagasy sy solotenan’ny orindraharaha samihafa niaraka mamolavola ny Politika momba ny Teny hamaritana mazava ny satan’ny Teny Malagasy manoloana ny Teny vahiny.
Mbola asa sahanin’ny Foibe ihany koany famaliana ny hetahetan’ny fiarahamonina eo amin’ny lafiny Fandikan-teny hatramin’ny 2002 sy fampiorenam-paka ireo voambolana avy amina sehatrasa maro, miankina na tsy miankina amin’ny fanjakana.
Ny fandaharana Vahatra, izay mandeha isan’andro ao amin’ny Televiziona Malagasy nanomboka tamin’ny taona 2002, dia natao hanehoana ireo harentsaina raketin’ny Teny Malagasy sy fampitaovana voambolana ny Malagasy ary koa ho fampiorenam-paka ny Teny vao voarakitra ao amin’ny banky angona akora iasan’ny Foibe momba ny teny.
Ny Foibe dia mandray anjara ihany koa amin’ireo hetsika fanandratana ny Teny malagasy, amin’ny alàlan’ny fanaovana fampirantiana, na atrikasa fanentanana sokajin’olona maro, mandritra ny volana Jona isa-taona, sehatra ho an’ny Aingavina ho an’ny Faritra.
Ny Teny faneva nentina nanentana tamin’izany dia ireto :
|
2000 Teny malagasy : teny fiasana, teny fifandraisana 2001 Toaviko ny teniko, hifarimbonantsika 2002 Teny, tany sy Tanindrazana 2003 Ndao hanao tomban’ezaka 2004 Ahitsio ny diso 2005 Anehoana hevitra manara-penitra 2006 Teny Malagasy sy ny asa fampandrosoana 2007 Aoka ho tanjona ny fahafehezana ny Teny Malagasy aminy maha Teny ôfisialy azy |
2008 Ny Teny malagasy : ibeazako, ahombiazako 2009 " Teny malagasy, Teny velona " 2010 " Tovozy an-doharano tsy ritra ny harentsaina malagasy " 2011 " Zahay koa mahalala. Zahay koa mahay " 2012 " Omeko aina ny teny malagasy " 2013 " Mbola manana zava-tsoa ve ny Malagasy " |
Sahanasa ankehitriny 2009-2014
Famatsiana ny bankiangona amin’ny alalan’ny fandikan-teny
Fampitaovana ny teny Malagasy amin’ny alalan’ny fandrafetana sy ny famoahana :
Voambolana
Rakibolana rakipahalalana
Fanandratana manokana ny Teny malagasy
Fanentanana ho amin’ny famoahana ny Politika momba ny Teny
Fanamarihana ny Andro iraisam-pirenena momba ny Tenim-pirenena ibeazana, ny Iray volana anandratana ny Teny Malagasy
Famatsiana ny Fandaharana Vahatra ho an’ny Televiziona Malagasy sy ny Aingavina ho an’ny Faritra.
VAOVAO MOMBA NY TENY
« Les langues maternelles comme base stratégique au service de la réconciliation pour un développement durable »
Ny Teny malagasy eo anivon’ny Firaisambe Afrikanina.
Ny Endriky ny teny malagasy miampita sisintany
HETSIKA RARIHASINA
Fifaninanana mamorona ohabolana.
HABAKY NY AKADEMIA MALAGASY
Rarihasina Analakely - Antananarivo 101
© Foibe momba ny teny 2010